A pesar de que a fenda de xénero no uso da internet pechouse en 2019, seguen existindo diferenzas nas habilidades dixitais entre mulleres e homes, e tamén entre a poboación maior. Así o demostra o Informe sobre a fenda de xénero no ámbito dixital presentado hoxe por ClosinGap e liderado por Vodafone.
Mentres que as mulleres destacan nas competencias dixitais relacionadas coa comunicación e a información, os homes puntúan mellor en software e na solución de problemas dixitais. Esta disparidade agudízase nos grupos de idade máis avanzada, a partir dos 65 anos, e desaparece por completo nas novas xeracións, coñecidas como 'nativas dixitais'.
Nas habilidades de comunicación dixital, a fenda de xénero é favorable á muller. Elas presentan un maior uso das redes sociais (67,0% vs 62,1%), da telefonía por Internet (62,3% vs 59,1%) e da publicación de contidos propios (35,5% vs 33,6%), sendo o uso do correo electrónico a única excepción (78,6% vs 80,7%). As mulleres mostran máis habilidades que os homes ata os 55 anos, idade na que se invirte a situación e son os homes os que encabezan a listaxe.
Na resolución de problemas dixitais, grupo de habilidades menos estendidas entre a poboación, o informe de ClosinGap si constatou diferenzas de xénero. Por cada 100 homes, hai 93 mulleres con altas competencias dixitais. A fenda acentúase en habilidades de software como a programación de linguaxe informática, onde o cociente de mulleres en comparación cos homes cae á metade (5% vs 10%), e no manexo do Excel (23,8% vs 31,2%).
A nivel de competencias informáticas, a fenda de xénero desaparece, de novo, na poboación nova e son as mulleres menores de 44 anos as que dispoñen de maiores competencias informáticas. Esta diferenza positiva acentúase entre os grupos máis novos, chegando ao 80,4% vs 76,2% dos 16 aos 24 anos.
Antonio Coimbra, CEO e presidente de Vodafone España comentou: 'Estamos convencidos de que España necesita unha recuperación económica en clave dixital'. Ademais, sinalou: 'tal e como expón o informe, conseguimos pechar a fenda de xénero no uso da internet, pero o número de mulleres exercendo profesións STEM no sector dixital só alcanza ao 20%, o que provoca sesgos de xénero no acceso a ferramentas dixitais que é preciso corrixir, pois a sociedade dixital e moderna que estamos a construír será mellor e máis eficaz se o talento feminino forma parte dela en condicións de igualdade real'.
Nas profesións STEM (Ciencia, Tecnoloxía, Enxeñería e Matemáticas polas súas siglas en inglés), chamadas a ter un maior protagonismo no mundo dixital, hai unha forte infrarrepresentación de mulleres. Dos 4,2 millóns de ocupados en disciplinas STEM en España, apenas un 10% traballan en sectores dixitais. E deles, só un de cada cinco son mulleres, datos que reflicten unha acusada fenda de xénero.
Na actualidade, hai 247.600 homes máis ocupando postos STEM que mulleres. Se se igualase a ocupación de mulleres e homes, mantendo a produtividade media do sector rexistrada en 77.600 euros por empregado, xeraríanse 31.200 millóns de euros máis ao ano, equivalentes ao 2,8% do PIB de 2019.
A menor presenza feminina tamén repercute na recadación fiscal: cun tipo efectivo medio do IRPF do 10,8% e unha cotización media do 29,5%, o Estado ingresaría 12.546 millóns de euros máis ao ano. E cun tipo efectivo medio de impostos á produción (IVE) do 10,5%, a recadación podería aumentarse nuns 3.264 millóns de euros anuais.
As principais causas desta menor presenza feminina son o resultado de estereotipos de xénero que xeran unha pronunciada fenda de xénero nas carreiras STEM. A socialización de xénero, a aprobación e sentimento de pertenza ao grupo e os estereotipos asociados aos profesionais do sector provocan que as nenas mostren menos interese nestas áreas. Esta situación agudízase, ademais, coa falta de referentes femininos, ao ser ocupacións nas que predominan os homes.
A análise do clima de conversación sobre a fenda de xénero en Twitter revela que o sentimento nas conversacións é negativo (entre o 57% e o 72% dos fíos), e detectouse unha alta politización das conversacións dentro da rede social. A conversación nestes casos está dominada por maiores de 45 anos (38%) e por menores de 25 anos (35%).
A procura na internet tamén difire entre xéneros: as mulleres realizan máis procuras relacionadas co entretemento (22,5% vs. 20%), mentres que o deporte sitúase como tema estrela no sector masculino (11,1% vs 2,4%). Neste sentido, a desigualdade de xénero iníciase xa nos propios algoritmos dos buscadores, que achegan resultados con sesgo de xénero mesmo en ámbitos tan comúns como a alimentación ou o deporte achegando resultados diferentes segundo o xénero do usuario.
Esta tendencia tamén está presente na función 'auto-completar' dos buscadores. De igual modo sucede nos asistentes de voz, que optaron pola voz feminina de forma xeneralizada. Este feito facilitou a extensión dos estereotipos de xénero e mantivo a asociación da voz feminina cun carácter máis atento, cariñoso ou servicial.
O informe constata que as mulleres usan Internet cunha frecuencia algo superior aos homes (86,2% vs 84,9%), pero conclúe que non existe fenda de xénero no acceso e uso da internet en España. As diferenzas de xénero revélanse, en cambio, na precaución das mulleres á hora de realizar compras online. O 27,1% das mulleres evita comprar por Internet por vinculalo a problemas de ciberseguridade, cifra que descende ao 25,1% no caso dos homes.
Neste sentido, se as mulleres internautas comparan bens e servizos ao mesmo nivel que os homes, xeraríanse 411,6 millóns de euros adicionais ao negocio dixital, equivalentes ao preto do 4% da facturación do comercio electrónico durante o primeiro trimestre de 2019.
O informe de ClosinGap alerta tamén de como a crecente adopción da intelixencia artificial pode supoñer a normalización dos sesgos algorítmicos e da discriminación contra as mulleres. O feito de que sexan os homes quenes deseñan os algoritmos fan que se sitúe ao xénero masculino como o valor predeterminado e ao feminino, como o valor atípico. Para iso, é necesario corrixir con urxencia estas barreiras co fin de evitar que se acentúen as desigualdades de xénero no futuro.
'Nesta nova etapa que encara España e na que a transformación dixital ten cada vez máis relevancia, é importante que o país traballe para pechar a fenda de xénero no mundo dixital. Todos os axentes debemos involucrarnos e cooperar para continuar eliminando as diferenzas de xénero, empezando pola educación, e con proxectos e leis que aposten polo talento feminino. A desigualdade de xénero non pode seguir transferíndose á contorna dixital, senón que entre todos debemos construír unha sociedade dixital inclusiva', afirma Marieta Jiménez, presidenta de ClosinGap e presidenta europea de Merck Healthcare.
Por último, o estudo de ClosinGap pon de manifesto os desafíos que a dixitalización do emprego supón para a igualdade de xénero. As mulleres serán o colectivo máis afectado pola crecente automatización das ocupacións, dado que teñen maior presenza en empregos con maior risco de ser substituídos polas novas tecnoloxías (2,4 mulleres por cada home). Este feito súmase a dous factores máis: unha crecente fenda salarial nas profesións da economía dixital e o aumento do sesgo en algoritmos e datos como resultado da escasa presenza feminina entre desenvolvedores e programadores.
Ligazóns:
[1] https://voluntariadodixital.xunta.gal/sites/default/files/images/novas/img_nova_10730_0.jpeg
[2] https://voluntariadodixital.xunta.gal/javascript:history.back()