Os 400 profesores de toda España que teñen na aula a algún neno con discapacidade visual contarán ao longo deste curso cunha innovadora ferramenta. Trátase de 'Braitico', un revolucionario proceso de alfabetización 'made in Spain' co que os nenos poden descubrir o braille de maneira lúdica, próxima e sinxela.

Elías, Hayden e Naiara son tres nenos que aprenden e divírtense con este método no Centro de Recursos da ONCE de Moratalaz (Madrid). Sentados na biblioteca destas punteiras instalacións, os pequenos interactúan con axilidade cos seus profesores e os seus materiais: contos, fichas, modelos, cartillas coidadosamente elaboradas en braille e en texto, con ilustracións, cores, relevos e texturas adecuadas segundo a idade.

Naiara, co material máis avanzado, traballa con soltura no computador. No seu caso, o 'Braitico' utiliza como rato unha tableta dixitalizadora como as dos deseñadores gráficos, sobre a que se colocan os modelos en braille que os nenos len. Ao presionar co lapis sobre eles, o sistema procésaas para interactuar, seguindo as pautas de cada exercicio, tamén accesible de forma sonora e nas guías didácticas do profesor.

Para Elena Gastón, mestra e coordinadora do Grupo de Didáctica de Braille da Comisión Braille Española, este novo sistema vai "máis aló de ler ou escribir braille". "É un sistema de alfabetización", recalca, que unifica a docencia e ofrece aos profesores un material que ata agora fabricábase cada cal para atender aos seus alumnos con discapacidade visual.

En definitiva, a iniciativa vai máis aló da simple aprendizaxe dun código de lectoescritura, pois comeza desde o berce e continúa durante toda a súa escolarización e combina unha base didáctica e outra neurolóxica, acompañadas de novas tecnoloxías e innovacións educativas.

Braille desde o biberón

O proxecto, auspiciado pola Comisión Braille Española, divídese en catro módulos, segundo o grao de aprendizaxe: 'Manitas', para espertar o desexo por coñecer o mundo e adquirir experiencias a nenos de cero a 2 anos; 'A punto', que contempla a prelectura e preescritura braille e axuda a pasar do tridimensional ao plano a nenos de 2 a 5 anos; 'Brailleo', para pequenos de entre 5 e 8 anos que aprenderán a manexarse con este código para manter o seu nivel educativo; e 'Superbraille 4.0', ata os 13 anos, para afianzar o braille, usalo con eficacia e pracer.

Así, desde ofrecer a un bebé un biberón no que apareza a palabra "biberón" en braille para que vaia interiorizando o sistema a través do tacto, ata familiarizarse coas novas tecnoloxías grazas a un 'software' falado que poden usar desde os 3 anos, o 'Braitico' vai alternando materiais e ferramentas coidadosamente elaborados polo Servizo Bibliográfico da ONCE (SBO) e o Centro de Investigación, Desenvolvemento e Aplicación Tiflotécnica (Cidat), segundo as etapas de aprendizaxe dos alumnos: a liña braille, unha tableta digitalizadora, quebracabezas, axendas e cadernos, xogos táctiles...

Algo "tan máxico" como unha combinación de seis puntos dá acceso a todo un universo de información, a educación e o desenvolvemento persoal. "Facía falta ter unha ferramenta nosa, da ONCE, moderna e actualizada", explica o director de Servizos Sociais da ONCE, Andrés Ramos.

"Tiñamos distintos manuais pero facía falta un método moderno inclusivo co que puidésemos aplicar as novas tecnoloxías, atractivo, e que fose para todos, que gocen os nenos cegos e os videntes e facilitar o traballo aos profesionais", agrega, en referencia a que os materiais chamarían a atención de calquera neno, con ou sen discapacidade visual.

Medio millón

O 'Braitico', ideado en 2012 e desenvolvido no últimos tres anos grazas ao labor de 25 profesionais, conta cun investimento de medio millón de euros, favorece que os escolares cegos aprendan braille tamén fose da aula.

"Temos o mellor método do mundo no ensino e aprendizaxe do braille que nos permite ás persoas cegas estar alfabetizadas para desenvolvernos como persoas", sentenza Ramos.

Na actualidade, a ONCE atende a 7.500 alumnos cegos ou con discapacidade visual grave a través dun sistema integral de apoio, que contempla ao alumnado, os centros escolares e as familias, co obxectivo de que a súa incorporación realícese en igualdade de condicións.